We maken in Noord-Brabant steeds meer gebruik van de diepe ondergrond. Uit de ondergrond winnen we aardwarmte, gas en (drink)water. Daarnaast kunnen we de ondergrond gebruiken voor het bufferen van energie en de opslag van stoffen. Bij nieuwe activiteiten in de ondergrond is het belangrijk om te voorkomen dat die de bestaande activiteiten in de weg zitten.
Aardwarmte en gas worden op grote diepte gewonnen, tot enkele kilometers diep. Hiervoor worden diepe putten geboord. Er gelden strenge kwaliteitseisen voor deze putten. Dit om te voorkomen dat gas, of grondwater van grote diepte (dat heel zout is) de grond en het grondwater hierboven verontreinigen.
Gaswinning vindt nu alleen op beperkte schaal plaats in de buurt van Waalwijk. Daarnaast is er een opsporingsvergunning voor gaswinning bij Engelen. Voor er daadwerkelijk geboord mag worden naar gas moeten een winnings- en omgevingsvergunning worden aangevraagd en verleend. Het Rijk wil vooralsnog gas winnen uit deze gasvelden. De provincie is hier tegen.
De provincie is wel positief over het gebruik van de ondergrond voor aardwarmte. Om de winning van aardwarmte als duurzame warmtebron te versnellen, werken de provincie, de RES-regio’s, Brabantse gemeenten, EBN, de glastuinbouwsector en geothermiebedrijven samen aan het Actieplan Versnelling Geothermie. Daarmee leveren we een belangrijke bijdrage aan de verduurzaming van energie. De eerste onderzoeken vanuit het actieplan zijn in 2024 gestart. De belangrijkste aandachtspunten op korte termijn zijn het wegnemen van belemmeringen voor aardwarmtewinning in de Roerdalslenk, de geologische inzichten van de ondergrond verbeteren, financiële risico’s verminderen en kansen benutten bij het verder verduurzamen van bestaande warmtenetten. Ook de mogelijkheden van met name ondiepe geothermie worden onderzocht. Momenteel lopen er een aantal wetenschappelijke onderzoeksboringen in het kader van SCAN (seismische campagne aardwarmte Nederland –www.scanaardwarmte.nl) in de ondiepe en diepe ondergrond waarmee de geologische inzichten verbeterd worden. De provincie is nauw betrokken bij dit traject.
Om zeker te zijn dat ons drinkwater schoon blijft, mogen er sowieso geen boringen naar gas of aardwarmte plaatsvinden in grondwaterbeschermingsgebieden en boringsvrije zones.
Klik hier voor meer informatie over water voor de mens.
De risico’s voor schade aan de ondergrond is groot en herstel van de ondergrond vergt veel tijd. Daarom is het belangrijk om bij het gebruik van de ondergrond zorgvuldige keuzes te maken. Die keuzes komen terug in de Brabantse Omgevingsvisie.
Alle activiteiten in de ondergrond dieper dan 500 meter onder het maaiveld, zoals winning van aardwarmte en aardgas, vallen onder de mijnbouwwet. Het ministerie van Economische Zaken is bevoegd gezag voor de vergunningen hiervoor. De provincie adviseert het ministerie in het vergunningentraject. Hierbij houden we ook rekening met de ruimtelijke inpassing en de beperkingen voor de ondergrond en vindt afstemming plaats met de gemeente en het waterschap.
Nu we meer gebruikmaken van de ondergrond, hebben we meer behoefte aan betrouwbare kennis van die ondergrond. De provincie werkt in diverse projecten aan deze kennisopbouw:
In de H3O-projecten maken we samen met Vlaanderen en de provincie Limburg een grensoverschrijdend 3D-model van zowel de ondiepe als de diepe ondergrond tot circa 5 kilometer diepte. In 2025 worden de projecten “Peelhorst & Venloslenk” in Oost-Brabant en Limburg en “H3O Diep Zuid Nederland” opgeleverd waarin de ondergrond tot circa 5 km diepte in beeld is gebracht.
Samen met de waterschappen en Brabant Water maken we momenteel een verbeterde versie van het Brabants grondwatermodel (“Brabant Model”). Hierin komt alle kennis van het bodem- en watersysteem samen.
Om meer inzicht te krijgen in de potentie voor ondiepe geothermie voert TNO in opdracht van de partners uit het Actieplan Versnelling Geothermie onderzoek uit naar de mogelijkheden en risico’s van geothermie in de Roerdalslenk.
